Yol Yapım Aşamaları
Yol yapımı, yol projesinin hazırlanması ve yolun inşası olmak üzere iki aşamadan oluşur.
Yol Projesinin Hazırlanması
Yol güzergahının etüdü
Kesin güzergahın belirlenmesi
Yol güzergahında poligon ağının oluşturulması
Yol güzergahında şeritvari halihazır haritanın çıkarılması
Boyuna ve enine kesitlerin çizimi ve hesaplanması
Hacim hesapları ve brükner eğrisi ile toprak dağıtımı
Yol maliyetinin hesaplanması
Yol Yapımı
Şev kazıklarının çakılması
Alt yapı (Toprak İşleri) ve Sanat Yapılarının İnşası (Menfez, Köprü, Viyadük, Akadük gibi yapılar)
Üst Yapının İnşası (Alt temel, Plentmiks, Bitümlü temel, Binder, Aşınma)
Yol Aksesuarlarının İnşası (Şerit çizgileri, Oto korkuluk vb.)
Yol Güzergahının Etüdü
Bir yol güzergahının etüdü, yolun arazide nereden geçeceğinin araştırılmasıdır. İki zorunlu noktayı birbirine bağlayacak güzergah sayısı ilk bakışta çok gibi görünse de gerçekte çeşitli engeller ve sınırlamalar nedeniyle bunların sayısı fazla olmaz.
Güzergah etüdü iki aşamada yapılır:
İlk Etüt: Yolun geçeceği arazi hakkında gerekli bilgileri toplamak ve yolun geçeceği arazi şeridini tespit etmek için yapılan çalışmadır.
Kesin Etüt: İlk etütte belirlenen güzergahların daha ayrıntılı olarak incelenmesi ve kesin güzergahın kararlaştırılması için yapılan çalışmadır.
İstikşaf (Yol Güzergahı Araştırması)
İstikşaf, iki zorunlu nokta arasında ayrıntılı bir etüt yapmaya değer hangi güzergahları seçmek gerektiğinin kısa esaslı bir araştırmasıdır. Bu aşamada, 1/25.000 ölçekli topoğrafik haritalar ve 1/100.000 ölçekli jeolojik haritalar kullanılır. İstikşaf aşamasında aşağıdaki etütler yapılır:
Siyasal ve askeri etüt
Teknik ve ekonomik etüt
Siyasal ve Askeri Etüt
Bir yol güzergahının belirlenmesinde, ülkenin barışta ve savaşta bu yolu askeri bakımdan kullanıp kullanmayacağının etüdü gerekir.
Teknik ve Ekonomik Etüt
Yol maliyeti az ve standartları sağlayan bir şekilde inşa edilmelidir. Yolun temel özelliklerini belirten bu standartlara “Proje Standartları” denilir. Başlıca proje standartları şunlardır:
Proje hızı
Maksimum eğim
Minimum eğri yarıçapı
Enkesit tipi
Bir yol projesinde diğer proje standartlarının tespiti ve düzenlenmesi bakımından bir “proje hızı” seçilir.
a) Proje Hızı:
Başka taşıtların etkisi olmadan, normal hava koşullarında güvenle yapılabilecek en yüksek hızdır.
Yolun sınıfı, arazinin topoğrafik durumu ve trafik özellikleri gibi faktörler dikkate alınarak seçilir.
b) Maksimum Eğimi:
Yolun sınıfı, arazinin topoğrafik durumu, kaplama cinsi ve trafikteki hakim taşıt cinsine göre belirlenir.
Dağlık arazilerde daha yüksek eğimler verilebilir.
c) Minimum Eğri Yarıçapı:
Taşıtlar bir eğri üzerinde hareket ederken merkezkaç kuvveti nedeniyle eğrinin dışına doğru itilir.
Proje hızı arttıkça merkezkaç kuvveti de artar, bu nedenle proje hızı eğri yarıçapı seçiminde göz önünde bulundurulur.
d) Enkesit Tipi:
Yolun genişliğinin, şevlerin, üst yapı cinsinin ve kaplamanın belirlenmesi için önceden bilinmesi gereken bir özelliktir.
Eğrilerde standartlara göre ayrıca belirlenir.
Teknik Etüt
Proje standartları belirlenmiş bir yolda teknik etüt genellikle üç yönden yapılır:
A) Trafik Etüdü:
Yol trafiği ile ilgili bilgilerin ve taşıtların yol üzerinde güvenli hareketinin sağlanması için gerekli etütlerin yapılmasıdır.
Bu etüt şunları içerir:
Taşıt sayısı
Taşıtların cinsi ve ağırlıkları
Taşıtların hızı ve buna göre eğri
Trafik hacmi (günlük, haftalık, aylık ve yıllık değişimler)
Duruş, geçiş ve görüş uzunlukları
B) Jeolojik ve Zemin Etüdü:
Yolun geçeceği arazi üzerinde jeoloji ve zemin mekaniği bakımından gerekli etütlerin yapılmasıdır.
C) Proje Standartları ve Arazi Engebesi Bakımından Etüt:
Uygun proje standartlarını sağlayan ve arazinin topoğrafik durumunu göz önünde tutan bir teknik etüt yapılmalıdır.
Bu etüt aşağıdaki özellikleri sağlamalıdır:
Zorunlu noktalar birbirine bağlanmalıdır.
Maksimum boyuna eğim, proje hızına, arazi cinsine ve kaplama çeşidine uygun seçilmelidir.
Yolun iki zorunlu nokta arasında eğim kaybı olmamalıdır.
Tek eğimli sürekli çıkışlar uygun değildir, hız kazanmak için “sahanlıklar” oluşturulmalıdır.